Uitzonderingsstaat : Van De Uitzondering Het Algemene Gemaakt

Veiligheidsstaat, zelfmoordstaat. Zo luidt de kop boven een redactioneel van de eindredacteur en filosoof Jean Birnbaum, van het Franse Le Monde des LIVRES van 2 maart 2012. De aanleiding is het verschijnen van een boek onder de titel Raadsels en complotten van Luc Boltanski en vervolgens de omvangrijke publicatie over de paranoia van gezagsdragers (van groot tot klein, van hoog tot laag) door de onderzoeksjournalist David Dufresne getiteld Tarnac, magasin général. Birnbaum sluit zijn redactioneel af met de zin: ‘Een staat verraadt zichzelf als hij publieke vrijheden opruimt en van de uitzondering het algemene maakt’.

Tarnac

Dit is de naam van een onbetekenend dorp ergens in Frankrijk. In dat dorp had een aantal jongeren enkele jaren geleden het gesloten kruidenierswinkeltje heropend. ‘Magasin général’ in de titel van het boek van Dufresne verwijst naar dat winkeltje. De bedoelde jongeren die het beheerden hadden zich gevestigd in een oude boerderij en bedreven tevens kleine agrarische activiteiten, zoals het houden van geiten.

Maar ze werden ook in de gaten gehouden door de geheime Franse politie. Omdat zij verdacht werden van terroristische activiteiten werden zij, met in het geniep geplaatste camera’s, bespied door die dienst en werd de telefoon van het ‘magasin général’ zonder autorisatie  afgeluisterd.  Vanwege de verdenking zijn ze in november 2008 ’s morgens vroeg onder grote mediatieke belangstelling en onder gebruikmaking van intimidatie met buitensporige geweldsmiddelen van bed gehaald.

Het boek van Dufresne gaat over deze affaire (in het boek zijn daarvoor vele officiële documenten opgenomen). Nu, bijna vier jaar later is het meer en meer duidelijk dat het om een ‘lege’ zaak gaat. De laatste onderzoeksrechter heeft er inmiddels de brui aan gegeven.

Hoe heeft dit allemaal zover kunnen komen? Waren de algemene inlichtingen van de prefectuur van politie van Parijs (die zich met antiterrorisme in heel Frankrijk bezighoudt) niet gemanipuleerd? De vraag stellen is hem beantwoorden, zoveel is duidelijk. Over deze affaire, zie verder de site http://www.soutien11novembre.org/ .

BVD / AIVD

Een staat zou geen staat zijn wanneer ook in Nederland niet eveneens hele rare dingen gebeuren als het om verwerving van ‘inlichtingen’ gaat. Roel van Duyn heeft zich erin verdiept wat er allemaal voor onzin over hem en de bewegingen, waarvan hij deel uit heeft gemaakt, is genoteerd door ‘veiligheidsdiensten’ (BVD eerst, daarna AIVD). Hij heeft dat te kijk gezet in zijn boek Diepvriesfiguur.

Roel van Duyn hier voor het ‘Krokus offensief’

Roel van Duyn, alias 106043, presenteert dit als een autobiografie, gepubliceerd ‘in samenwerking met de AIVD’. Het boek is vooral een politieke biografie, waarin de nadruk ligt op Van Duyns niet aflatende pogingen om zijn door de BVD en later AIVD aangelegde dossier boven tafel te krijgen.

Al vanaf zijn schooltijd op het Haagse Montessori-lyceum, toen de zeventienjarige Van Duyn een Ban-de-bom demonstratie organiseerde, is zijn politieke carrière nauwlettend in de gaten gehouden. De dossiers die Van Duyn uiteindelijk de laatste jaren van de AIVD kreeg thuisgestuurd, geven een onthutsend beeld van de werkwijze van BVD en AIVD. Van bijeenkomsten van Ban-de-bom, Provo, de Kabouters, Oranje Vrijstaat – organisaties waarin Van Duyn deelneemt – zo blijkt nu, zijn door infiltranten of verklikkers verslagen gemaakt, soms nauwkeurig, dan weer slordig. Soms blijkt dat de verslagenmakers de discussies niet hebben kunnen volgen, of geven ze een persoonlijke mening over personen.

Uit de verslagen van de BVD blijkt bijvoorbeeld dat deze dienst absoluut niet begreep hoe een club als Provo in elkaar stak en welke politieke visie werd uitgedragen. Van het ludieke van Provo begreep men al helemaal niets. Bij de dienst heerste een overdreven angst voor een ‘binnenlandse vijand.’ Provo, en met name Van Duyn, voldeed aan dat vijandbeeld.

Zo is het ook in Frankrijk. Julien Coupat wordt als het ‘brein’ van de Tarnac-groep gezien. Hij is bij voorbaat schuldig. In het Frans heet dat ‘coupable’ vandaar dat de filosoof Alain Brossat zijn boek over de affaire Tarnac noemt Tous Coupat Tous Coupables (Paris, 2009) dat wil zeggen: Allen zijn we Coupat en daarmee zijn we allen schuldig.

De staat heeft dan van de uitzondering het algemene gemaakt. De staat ‘een schoft met een hoge hoed’, zoals ik hem als eerstejaars rechtenstudent door mijn leermeester Ter Heide hoorde noemen.

Thom Holterman (met dank aan Martin Smit)

Advertentie