Internationale Ontmoeting Anarchisme – St-Imier 2012: Een Impressie

Begin augustus 2012 voltrok zich de Internationale Anarchistische Ontmoeting in het plaatsje Saint Imier (Zwitserse Jura). Zo’n drieduizend anarchisten uit de hele wereld debatteerden vijf dagen lang over anarchistische theorie en praktijk aangaande het sociaal anarchisme.

Daarnaast was een uitgebreid muziekprogramma, met alle dagen optredens van vele tientallen rockbands. Naast legio inleidingen werden in ‘ateliers’ werkgroepen verzorgd. En niet te vergeten de  grote ‘Salon du livre’ (Boekenbeurs), ook hier weer met deelnemende anarchistische uitgevers uit vele landen.

De thematiek van de lezingen liep uiteen van ‘geografie en anarchisme’ (urbanisme, transport) tot ‘anarchisme en recht’ van ‘economische crisis’ tot ‘libertaire pedagogie’. Elke middag van twee tot vier uur werd er een ‘rondetafelgesprek’ gevoerd over onderwerpen die met het anarchisme verband houden, telkens bijgewoond door honderden deelnemers. Die rondetafelgesprekken hadden tot doel te komen tot een algemene slotverklaring (déclaration commune).

Die werd uiteindelijk vastgesteld door de overgrote meerderheid van de organiserende anarchistische federaties. Toch bleek dat er twee van dat soort verklaringen werden uitgegeven, omdat een van de organiserende federaties zich niet kon vinden in wat als gemeenschappelijke verklaring de wereld in gestuurd zou worden. Je hebt principes of niet…

Saint-Imier

Waarom zou je in een plaatsje van nog geen 7500 inwoners zo’n gigantische bijeenkomst organiseren? Wel 140 jaar geleden kwam een aantal anarchisten, onder wie Bakoenin, er bijeen. Die bijeenkomst in 1872 leidde tot de oprichting van een anti-autoritaire, Anarchistische Internationale, als tegenhanger van de autoritaire Internationale die door Marx werd gedomineerd en waaruit de anarchisten waren gezet.

Vergadergebouw voor de anarchisten uit 1872

Het gebouw (het Hotel Central) waarin toen vergaderd werd, staat er nog steeds. In de betreffende gemeente wil men ook weten, dat anarchisten toen (1872) de belangrijke beslissing namen om zelfstandig als anti-autoritaire politieke beweging verder te gaan (zo blijkt uit foldermateriaal van St-Imier waaruit ik de foto overnam).

Verheugend

Of er daadwerkelijk sprake is geweest van deelname aan de ontmoeting door 3000 mensen zoals een krantenartikel leerde, kon ik niet natellen. Wel is mij opgevallen dat de bijeenkomsten die ik heb meegemaakt, uitpuilende zalen opleverden. De rondetafelgesprekken over anarchisme en de behandeling van diverse onderwerpen in andere, grote zalen, trokken telkens honderden deelnemers. En wat verheugend was: de volstrekte oververtegenwoordiging van jonge mensen.

Een aantal heb ik kritische en scherp analyserende opmerkingen horen maken. In die zin maak ik mij geen zorgen over het uitdragen van het anarchisme als politieke strijd enerzijds tegen militarisme, kapitalisme, racisme, seksisme, (sociale) onderdrukking, vreemdelingenangst en –haat, tegen alle vormen van geweld en discriminatie, en anderzijds voor zelfbestuur, autonomie en sociale revolutie. Die strijd zal in alle heftigheid worden voortgezet, zo is mijn inschatting.

Dissonant

Verliep het dan allemaal heel gladjes? Voor het overgrote deel: ja! Tot in menig detail was alles geregeld. Soms, in een debat waar al teveel sprekers te lang aan het woord bleven,  zodat anderen niet meer aanbod zouden komen, werden spreektijden afgesproken. Dat leverde dan weer kritiek op met kreten als ‘Waarom zo’n rule-obsession?’. Er was ook een plaats ingeruimd waar iedereen zijn gal kon spuien…

[Foto van een Japanse kameraad]

De organisatoren hadden er tevens rekening meegehouden dat sommige mensen zouden kunnen ‘derangeren’. Om die reden was er een ‘Saferspace’ groep van vrijwilligers op gezet waar men hulp (mediation) kon vinden bij onenigheden. En die groep heeft zijn diensten kunnen aanbieden, want sommigen wisten zich niet bij hun alcoholgebruik in te houden, bijvoorbeeld. Om problemen in de nacht te voorkomen, liepen er groepjes séréniti rond (vrijwilligers die de rust trachten te bewaren in het dorp). Er waren dus zeker wanklanken, waarvan er ook een aantal op de slotbijeenkomst is besproken.

Ik haal dit aan, niet om ‘de vuile was buiten te hangen’, maar om aan te geven dat bepaalde, niet te tolereren gedragsuitingen niet onder de tafel zijn verdwijnen. Want zou dat gebeuren, dan zouden kwaadwillige tegenstanders van het anarchisme later van het verzwijgen een argumentatief gebruik ervan kunnen maken.

Zelfdoen

Maar laat ik deze impressie eindigen met een verslag van een gebeurtenis, waarvan ik de afloop niet kon vermoeden. Het betreft de bijeenkomst op zaterdagavond (11 augustus) over het onderwerp geweld / geweldloosheid.

Ten behoeve van een inleiding over dat onderwerp was de Franse activist Xavier Renou uitgenodigd, specialist op het vlak van het hanteren van geweldloze actievormen. De bijeenkomst vond plaatst in een grote zaal voor zo’n twee honderd toehoorders. Algauw zat dit aantal tegen de verdubbeling ervan aan (mijn inschatting).

Renou bleek een begaafd inleider met een mooie PowerPoint presentatie. Mijn gevoel was al snel, hoewel hetgeen hij te berde bracht alleszins spoorde met hetgeen ik zelf over geweld / geweldloosheid aanhang, dat het hier om een ‘gladde’ spreker ging, iemand die niet in de gaten had, welk publiek hij voor zich had. Na een kwartier vonden sommigen het wel genoeg en lieten roepend van hun misnoegen blijken. Daarover volgde discussie, wat weer een ordedebat uitlokte. Nadat een en ander gesust was, en de inleider de ingezette weg vervolgde, ontstond er al snel weer rumoer.

Inmiddels had een deel van de toehoorders de zaal verlaten. Na enige tijd kwam iemand dwars door het betoog van de inleider roepen, dat buiten de discussie gevoerd werd over het onderwerp geweld / geweldloosheid. Daarop verliet een ieder de zaal. Toen ik als een van de laatste buiten kwam, bleek dat een heel groot deel van de toehoorders op straat zat, met een paar ‘moderatoren’ staande tussen hen in, om een zekere coördinatie tot stand te brengen wat de volgorde van de discussianten betreft.

Aan de zijkant hadden zich twee vertalers (Frans, Engels) op een betonnen verhoging opgesteld. In de groep hadden zich tevens fluistergroepjes gevormd voor andere talen (Duits, Spaans etc). Zo kon een ieder de discussie over het onderwerp volgen en zijn bijdrage leveren. Weg was het ongemak, dat de inleider veroorzaakt had. Aldus leverde deze vorm van zelfdoen, van zelfregulering een spontaan voorbeeld van hoe het anarchistisch toe kan gaan.

Thom Holterman

Advertentie