De Groei Voorbij

De Franse sociologe Dominique Méda, docente aan een van de Parijse universiteiten, is het zat, al dat gepraat over de noodzaak van ‘groei’. Ze schreef er een boek over getiteld De mystiek van de groei (Parijs, 2013). Naar aanleiding van dit boek werd zij door het Franse weekblad Marianne van 4-10 januari 2014 geïnterviewd. Hier onder een samenvatting van het vraaggesprek.

Marianne: Heel Frankrijk lijkt te snakken naar de terugkeer van de groei. Maar volgens u is een aanmerkelijk percentage groei een mystificatie.

Dominique Méda: Ja, de hele wereld wacht er erop, want heel het sociale gebeuren is ervan afhankelijk gesteld. Dat komt omdat onze maatschappijen op groei gevestigd zijn. Onze sociale dynamiek en onze verbeelding zijn gebouwd rond het idee dat de productie oneindig moet groeien. Ik spreek in dat geval van mystiek, dat wil zeggen over een passie voor groei die irrationeel is en wel om drie redenen.

•  De groei neemt al geleidelijk af sinds de jaren 1960.

•  Het is noodzakelijk om uiterst belangrijke vernieuwingen toe te passen om aan een aanmerkelijk groeipercentage te komen.

•  Deze groei zal niet alleen goede zaken voortbrengen, maar ook slechte: (a) vervuiling, (b) uitstoot van gassen met broeikaseffecten, die weer kunnen bijdragen aan een verdere ontregeling van het klimaat en (c) vermindering van de kwaliteit van het leven en de sociale cohesie. En wat wil: onze belangrijkste graadmeter voor groei is het Bruto Binnenlands Product (BBP). Die graadmeter verdonkeremaant al deze kwalijke zaken.

Het is toch overduidelijk dat het BBP ons bedriegt, bijvoorbeeld waar die de productie van automobielen als iets positiefs aanduidt, een product dat bij het gebruik ervan zoveel vervuiling en fijnstof oplevert. En ja, als men dit soort effecten tegen wil gaan, veronderstelt het ook een herintroduceren van democratische besluitvorming in het hart van het productieproces.

Aantekening

Natuurlijk weet ik ook wel dat met dit voorstel van Dominique Méda het kapitalistische en statelijke kader (nog) niet verlaten is. Toch is het van belang indien (a) ‘groei’ als iets mystieks wordt onderkend, iets wat dus rationaliteit ontbeert en (b) het BBP tot fetisj wordt benoemd met mystificatie tot doel. Het demonstreert een religieuze herkomst, waarvan het tijd wordt daar eens mee af te rekenen.

[ThH]

[Pentekening van Hans Holbein bij De lof der zotheid van Ereasmus.]

Advertentie