Parlementarisme In Topvorm: Ongelooflijk En Ongeloofwaardig

Het debat tussen twee voorlui van de PvdA over de kwestie wie deze partij gaat leiden in de komende verkiezingen, ontlokte aan een van de kanshebbers, Diederik Samsom, de uitspraak: ‘Wij gaan de kiezer veroveren, zaal voor zaal, straat voor straat, lid voor lid’ (Volkskrant van 3 december 2016). Ongelooflijk zo’n uitspraak. Want direct na de vorige verkiezingen verkocht dezelfde man de kiezer, zaal voor zaal, straat voor straat, lid voor lid! Het parlementarisme in topvorm: veroveren en verkopen van de kiezer. Dit maakt elke belofte (want die is om te paaien) binnen dat stelsel als volstrekt ongeloofwaardig. Het geldt niet alleen voor Nederland.

In Frankrijk is precies hetzelfde aan de hand, in dat geval is de vertrekkende ‘socialistische’ president François Hollande observatiepunt. Het weekblad Marianne van 2-8 december 2016 publiceert over diens gedrag in de afgelopen jaren een aantal bijdragen waaronder een kort vraaggesprek met de filosoof Marc Crépon, directeur van de afdeling filosofie van de École normale supérieur (ENS) en onderzoeksdirecteur aan het CNRS. In plaats van François Hollande kan je ook Diederik Samsom lezen.

Arbeiders van een staalfabriek: ‘Verraad van de beloften van verandering door F. Hollande’.

Het Vraaggesprek:

Marianne: U bedacht het concept ‘demosfobie’, angst voor het volk. Is dat een kenmerk van de regeerperiode van Hollande?

Marc Crépon: François Hollande heeft zich niet gehouden aan de belofte die hij gedaan heeft. Daarmee heeft hij zich meer en meer los gemaakt en vermoedelijk op een onherstelbare wijze, van het linkse deel van de bevolking. Zijn regering vreest heden ten dage de volksklassen en ziet in haar een spelbreker die zijn politiek niet begrijpt. Met hem riskeert heel links een hoge prijs te betalen in 2017.

Marianne: Wat zijn volgens u de pijnpunten geweest voor deze breuk?

Marc Crépon: Allereerst heb je zijn ‘buikdansen’ voor de werkgeversvereniging gehad (Medef). Dit resulteerde in het ‘pacte de responsabilité’, dat uiteindelijk uitdraaide op een spel vol leugens. Welnu, dat heeft hem niet alleen geen gunst gebracht, maar hij heeft er de vijandigheid mee op zijn hals gehaald van de arbeidende bevolking. Hij heeft zeker ook sociale maatregelen genomen, maar het leverde hem niets op omdat het sterk symbolische zaken betrof. Hij ondersteunde daarmee zeker niet degenen die zich gedeklasseerd voelen en die alle vormen van onzekerheid van de mondialisering ondergaan. Hiermee stelde hij zich bloot aan een ‘revanche’ van het volk, zo een als die Donald Trump in het Witte Huis heeft geholpen.

Marc Crépon

In zijn voordracht als kandidaat-president (Bourget, 2012) had Hollande accenten gelegd die deden vermoeden dat hij aandacht had voor de vernietigende effecten van een onbarmhartig liberalisme. Onder druk van de feiten liet vervolgens zijn systeem van denken geen enkele ruimte voor kritiek op het kapitalisme. Welnu, men kan niet van links zijn zonder zich af te vragen welke verschillende vormen van kwetsbaarheid het kapitalisme te weeg brengt: precariteit, chantage van de arbeiders wat het concurrentievermogen aangaat, materieel leed, zowel fysiek als geestelijk. En dit moet in het hart van het handelen zitten. Heden ten dage en in weerwil van de verwijdering, zeggen de president en zijn regering tegen ons: ‘Kijk eens naar onze balans hoe mooi die is, naar alles wat wij voor jullie hebben gedaan…’. Het is een nieuwe vorm van ‘demosfobie’ die hier verschijnt om te zeggen dat het volk zich vergist. De mensen voelen zich veracht.

Marianne: Hoe ziet u de toekomst?

Marc Creepon: Ik verwachtte veel van de terugkeer van links in 2012. En wat mij door het volledig falen in de jaren daarna verontrust, is dat dit de sluizen opent voor een concurrentie tussen rechts en extreemrechts, synoniem voor meer populisme, sociale achteruitgang en veiligheidsobsessies…bron van nieuwe onveiligheden. Tot een punt zelfs van het triviaal worden van geweld dat onze maatschappij bedreigt. Welnu, wij moeten ons niet opsluiten in het geweld en de autoritaire fantasieën, die dat meebrengt. Wij moeten een cultuur van non-violence ontwikkelen’.

[‘Hollande s’est coupé du peuple de gauche’, in: Marianne van 2-8 december 2016; vertaling Thom Holterman.]

Advertentie