Nieuwe Technologieën: De Uitzonderingsstaat Vormt De Regel

De dennentakken zijn verwijderd, het ‘Nieuw Jaar’ is voorbij. Na deze constatering van de redactie van het Franse anarchistische tijdschrift Le Monde libertaire (LMl) kunnen we weer terug naar de gebruikelijk zaken. In het nieuwe nummer ervan dus aandacht voor het permanent worden van de uitzonderingsstaat. De Franse libertaire jurist Jean-Jacques Gandini – wij kwamen elkaar voor het eerst tegen toen we nog jong waren, tijdens het internationale seminar over Recht & Anarchisme – besteedt daaraan aandacht wat de Franse situatie betreft. Voor de Nederlandse geldt hetzelfde, alleen is hier niet bij parlementaire beslissing de uitzonderingsstaat ingesteld. Het gaat hier via een salamitactiek…

Nieuw?

Hoe nieuw zijn de technologieën waarover de bijdragen in het dossier van LMl gaan? Al een tijdje loopt bijna iedereen met een smartphone op zak en laat zich daarmee volgen door industrie, media en veiligheidsdiensten. Computers voor bedrijf en privé zijn ook al jaren in het ‘systeem’ ingevoegd en de ‘vijand’ (commercie, maffia, veiligheidsdiensten) is al ver met het doordringen in dat technisch-vernuftige apparaat om je gangen na te gaan en je geld afhandig te maken. Dus wat nieuw? Niet veel. De bijdragen moeten het dan ook vooral hebben van de waarschuwing: weet hoe, waarvan en waarom er gebruik van te maken. Of, en dan wordt het ideologisch interessant, zal het neo-luddisme een groter actiepotentieel verwerven?

Luddisme

Even terug de geschiedenis in. De term luddisme verwijst naar de Engelse protestbeweging begin 19^de eeuw. In die tijd gingen arbeiders (vooral handwevers) ertoe over weefmachines te vernielen. Het lijkt dat zij zich daarmee tegen de vooruitgang verzetten, die door de nieuwe machines wordt vertegenwoordigd. Zeker waren zij tegen het te niet doen van hun ambacht. Tegelijk echter verzetten zij zich tegen het feit, dat het geldelijk gewin bij de eigenaren van de machines terecht kwam (dus de introductie van de machines leidde niet tot korter werken of hoger loon). Dat ging dan nog eens dubbelop want de eigenaar van de machines kon minder gekwalificeerd personeel tegen lagere lonen inhuren.

Een en ander is te zien als binnenlandse kolonisatie en binnenlands imperialisme, dat inherent is aan de kapitalistische vooruitgangsfilosofie (ideologie). Het luddisme richt zich dus niet zonder meer tegen vooruitgang (progress). Het gemobiliseerde verzet en het stukslaan van de machines had een symboolfunctie. Het luddisme vertegenwoordigde een kritisch antikapitalistisch inzicht. Begrijp ik een artikel in LMl, getiteld ‘Het neo-luddisme in Frankrijk: boeken en houding’ goed, dan richt het neo-luddisme zich om eenzelfde reden tegen ‘vooruitgang’ (en dus niet zonder meer tegen de ‘nieuwe technologieën’).

Ook nu weer zien we dat de ‘vooruitgang’ die met nieuwe technologieën een gezicht krijgt, zijn rechtvaardiging vindt in de ideologie van de vooruitgang. LMl daarover: ‘Die ideologie gaat uit van het idee dat de ontwikkeling van de mensheid in lijn loopt met een proces van algemene verbetering, dat zich voordoet als lineair, cumulatief, continue en oneindig. Deze ideologie legt een directe verbinding tussen geavanceerde techno-wetenschappen en sociale en politieke verbeteringen (overdrijving van de groei van het materiele goede leven); tegelijk ontkoppelt zij de analyse van technologische veranderingen en de ermee gepaard gaande effecten (de techniek zou neutraal zijn, alles hangt af van hoe men ervan gebruikmaakt). Een dergelijke kritische kijk heeft niets van doen met het vaak gemaakte verwijt, dat de kritiek ingegeven zou zijn door ‘primitivisme’ en het idee dat het vroeger allemaal beter was…’.

Wetenschap en technologie

Buiten het dossier treft men nog een drietal bijdragen aan, die nauw verwante onderwerpen behandelen met de voorgaande: (1) ‘Wetenschap of hiërarchie?’ (hoe presenteer je je bijdragen als wetenschapper; in welk wetenschappelijk tijdschrift zie je kans om je bijdrage te publiceren, om voor bolleboos in de wetenschap te worden aangezien?), (2) ‘Einde van de hogedrukreactor (EPR), Einde van de kernenergie?’ (de hogedrukreactor is in een fiasco in alle opzichten; om met kernenergie te stoppen, dient men een eind aan het kapitalisme te maken); (3) ‘Van boer…tot boer’. Het boerenbedrijf kent een moordende dynamiek, voor mens –boer–, dier en aarde.

Samen met de staat wordt door maffiose organisaties – pesticideproducenten, zaadoctrooihouders – het geloof erin gebeukt dat de economische rationaliteit leert: meer produceren tegen lagere kosten! In Frankrijk stijgt onder die leuze het aantal zelfdodingen onder boeren schrikbarend; voor de staat en de agro-industrie is dat een teken dat ze op de goede weg zijn, immers ‘de sterksten overwinnen’…

Anarchistische archipel

In dit nummer weer volop aandacht voor film (besprekingen; een vraaggesprek met een regisseur in woede; informatie over de 38^ste Cinemed – Mediterrane cinema zonder grenzen), muziek en boeken.

Thom Holterman

Le Monde libertaire, nr. 1784, 3 januari – 3 februari 2017, 76 blz., prijs 5 euro.

Advertentie