Goodman Kroniek 3. Hypocrisie En Napalm Als Technische Triomf

Paul Goodman (1911-1972) wordt onder de anarchisten gerekend. In de loop van de jaren is hij evenwel meer dan eens in de literatuur naar één issue geklasseerd om hem te benoemen, bijvoorbeeld pacifist waar het echter gaat om ‘anarcho-pacifisme’ of decentralist waar het ‘anarcho-decentralisme’ betreft. Het doet er allemaal niet toe. Goodman is steeds bezig geweest met iets dat hij belangrijk vond, om dat op zijn eigen wijze en wel zo goed en begrijpelijk mogelijk uit te dragen. In een artikel tracht iemand, Manas, dit in Anarchy nummer 115 (1970) te verduidelijk onder de titel ‘Het geïnformeerde geweten’. Daarvoor bespreekt hij het artikel van Goodman ‘Can Technology Be Human?’ (in: New York Review of Books, 20 november 1969).

Hypocrisie

Manas legt eerst het een en ander uit over de methode van werken van Goodman. Nadat hij een aantal zaken heeft behandeld, komt hij uit bij een punt dat mij cruciaal lijkt. Hij laat namelijk zien hoe Goodman ertoe overgaat om een doorslaggevend moment op te duikelen en een analogie te presenteren. Het betreft de positie van Maarten Luther (1438-1546) – op wie Goodman meer dan eens op wijst. Wat maakt Luther volgens Goodman absoluut compromisloos in zijn verwerping van Rome en alles wat het doet, wat maakt dat hij de Kerk de hoer van Babylon noemt? Het was de hypocrisie die Luther herkende in de rechtvaardigingen en de apologieën (verdediging) voor hetgeen er in Rome plaatsvond.

Met gewone menselijke zwakheden kunnen we leven. Domheid, vergissingen, zelfs hardnekkige dwaasheid, kan met geduld worden aangepakt, misschien zelfs met goede wil. Maar hypocrisie weet zich staande te houden door middel van opzettelijk verraad. Je kan niets met hypocrisie aanvangen: het heeft zich van de rede losgemaakt met een vervalst argument; je kan je alleen maar van hypocrisie verwijderen, er niets mee te maken willen hebben. En daaruit groeit dan de ‘all-or-nothing psychology’ van de jongeren, die door Goodman in het volgende wordt beschreven.

Paul Goodman onder studenten

Napalm* als technische triomf

De jeugd ervaart de ‘public relations’ van de huidige maatschappij als leugens en teleurstelling wat de oorlog aangaat (toen: Vietnam, nu…), die oorlog is ronduit een ‘wetenschappelijke’ nachtmerrie – napalm is een technische triomf. Goodman dan letterlijk geciteerd:

‘Wetenschap is lang de orthodoxe leider van de moderne tijd geweest en is ook zeer corrupt geweest, maar wat de maatschappijen van overvloed [denk aan het boek van J.K. Galbraith, The Affluent Society, 1958] het diepst geraakt hebben bij de vervreemde jongeren is niet eens het imperialisme, de economische onrechtvaardigheid of racisme – zo slecht als ze zijn, maar hun walgelijke onechtheid, de holheid, de verspilzucht. Het is te vergelijken met het culturele en morele schandaal dat Luther vond toen hij in 1510 naar Rome ging. En precies die wetenschap, die de wind van de waarheid had moeten zijn om de lucht schoon te blazen, heeft het water vergiftigd, heeft helpen hersenspoelen en heeft voor wapens voor oorlogvoering gezorgd’.

[…]

Goodman vervolgt met: ‘Jacques Ellul, vooral een filosofische criticus, tracht aan te tonen dat technologie noodzakelijkerwijs overheersend, standaardiserend en sterk ‘inclusief’ is, zodat er geen plaats voor vrijheid overblijft. Ik betwijfel of iets van dit al intrinsiek is aan wetenschap en technologie. De harde waarheid is namelijk steeds geweest, dat zij gewillig vielen voor het rijk van geld en macht’.

Bajonetten en kapitaal**

* Napalm; voor wie het vergeten is: een spul dat zich al brandend hecht aan alles waar het opkomt – zoals ook mensen –; al in de Tweede Wereldoorlog in gebruik in brandbommen. Het Amerikaanse leger zette het veelvuldig in tijdens de Koreaoorlog en de Vietnamoorlog. Maar ook de rest van de geciviliseerde wereld zette het in, zoals Frankrijk in Algerije, Israël in de Zesdaagse oorlog, Groot-Brittannië in Kenia. Het regime Assad zette het in 2015/2016 nog in bij het bombarderen van een ziekenhuis in de Syrische plaats (omgeving Damascus) Darraya, waar men zelfs in de kelder ervan niet veilig was…

Goodman had natuurlijk ook naar andere soorten chemische wapens en verdelgingsproducten kunnen wijzen, maar hij gebruikt het hier als metafoor voor de productie van alles waarmee de technologische vooruitgang wordt bezongen. Het is een vooruitgang in barbarij! Neem bijvoorbeeld ‘Agent Orange’, de codenaam voor een ontbladeringsmiddel dat in de Vietnamoorlog werd gebruikt, met als grote producent ervan de verdelgingsmultinational Monsanto (ja, die van ‘Roundup’). Dat bedrijf gaat nu samen met Bayer, dat zelf weer is afkomstig van het kartel I.G. Farben, de producent van gassen en chemische middelen gebruikt in de gaskamers van het nazidom. Hoe hypocriet dus om schande te horen roepen door Westerse regeringen over het hedendaagse gebruik van chemische wapens in Syrië door een machthebber die zij zelf in het zadel hebben geholpen (of houden) – alles is goed, als er maar oorlogsmateriaal geleverd kan worden.

** Dit is overigens weer zo oud als we ons kunnen heugen. Daarom een cartoon hier die al voor de Eerste Wereldoorlog verscheen waarmee het rijk van geld en macht (Goodman) ineen vloeit. De cartoon is afkomstig uit het Franse satirische tijdschrift Assiette au Beurre (1901-1912). Het onderschrift luidt: ‘Waarom ontwapening onmogelijk is…Opheffen van legers zou de basis van de troon van kapitalisme vernietigen’; uit: Assiette au beurre, 22 juni 1907, door Galantara.

Thom Holterman

Advertentie