Ziekenhuis Van Morgen. Geen Nieuwe Visie Wel Een Schandalige

In een artikel van een collectief van vijf personen op de debat-pagina van het Franse dagblad Le Monde van 3 november 2017, wordt aangedrongen op een nieuwe visie op het ziekenhuis van morgen. Omdat ik allergisch ben voor het woord ‘nieuw’, wilde ik weleens weten wat er nieuw is aan hun visie. Gelet op de achtergrond van de vijf personen voelde ik al de kriebels, dat het eerder om een schandalige dan een nieuwe visie zou gaan. Vier van de vijf personen zijn namelijk directeur of algemeen (onder)directeur van organisaties in de sfeer van de Franse medische wereld. Het zijn managers. Een van hen is docent-onderzoeker aan een hogere economische handelsschool die managers opleidt. Ik durf er een pakje boter (een schaars product op dit moment in Frankrijk) onder te verwedden, dat geen van de vijf auteurs ooit als medisch personeel een ziekenhuisbed heeft aangeraakt. Hoe zal dus het ‘ziekenhuis van morgen’ eruitzien?

                        Let op de curves

Het is niet moeilijk te raden dat de auteurs voor hun optiek op de toekomst, aansluiten bij de reeds ingezette technologische veranderingen, bezorgd door de numerieke revolutie. Die zal in hun ogen de praktijk substantieel veranderen. Wat gaat heersen is ‘telemedische’ zorg en ‘eGezondheid’, dat wil zeggen: gezondheid met behulp van de smartphone (in Nederland is daarmee onder meer Ksyos bezig). Robotisering en dergelijke zal leiden tot ‘smartGezondheid’, wat de patiënt – zonder deze maar met een vinger te hebben aangeraakt – in het centrum van het systeem plaatst, aldus de auteurs. De patiënt is geen persoon, geen mens, maar een werkhypothese: ‘een medisch dossier gekoppeld aan zijn of haar smartphone’, zo lees ik. Deze ‘gezondheid buiten de muren’ gaat ook het ziekenhuis en de relatie tussen de diverse actoren veranderen. Het verschijnt in die visie als een ‘multisite’ platform van diensten en bevoegdheden in de logica van een territoriaal aanbod.

Daarmee komen we dan op het terrein van de auteurs zelf en de toon wordt er ook naar. Gesproken wordt over managers-moed om aan de verandering van het ziekenhuis te werken. ‘De echte managers-moed’, zo gaat het voort, ‘zal erin bestaan werkelijke innovatieve modellen te ontwikkelen, in een logica die rekening houdt met intelligente parcoursen van zorg. (…) Het is een visie van een stervormig ziekenhuis, welke visie zowel samenwerkend als concurrerend is, gebouwd rond een technische omgeving die gezamenlijk wordt geëxploiteerd door verschillende deelnemers (publieke en private instellingen, industriëlen en onderzoekers…), dat wij hier aanbieden’.

              Spoedeisende hulp afdeling

Lopen er nog mensen rond die een verbandje kunnen aanleggen of een been in het gips zetten, die mensen wassen en eten geven, om maar wat te noemen. Wie helpt zonder dralen mensen die op de afdeling spoedeisende hulp terecht komen? Het is ronduit schandalig dat niet vanuit die basiszaken wordt gedacht. Ik hoor mij in gedachte al te worden terechtgewezen: maar Holterman, veel beweegt zich binnen het kader van de ‘thuiszorg’, waar dat soort ‘zaken’ moet worden afgehandeld. En die ‘thuiszorg’ kan worden ‘ingekocht’… Dus: wie geld   heeft, kan worden geholpen. De logica van deze managers berust dan ook op het kapitalistische systeem. Daarom kon bijvoorbeeld de Nederlandse oud-minister Henk Kamp (VVD) makkelijk overstappen uit de politiek naar de zorg, om zijn sloopwerk te continueren. Hij accepteerde een voorzittersbaan bij een werkgeversorganisatie, een organisatie van zorgondernemers (ActiZ). Het gaat om geld verdienen, niet om zorg.

Als managers zich met de zorg en het ziekenhuis gaan bezighouden, dan geraken verpleegkundigen en menig arts in een terminale fase. Dat zien we nu al. Ze raken vermorzeld onder een bestuurslogica die het werken in een ziekenhuis heeft ontmenselijkt; zij die aan de bedden staan voelen zich ‘zorgmachines’. ‘Men vraagt ons te werken met zieke mensen, op een wijze zoals anderen gevraagd wordt dozen yoghurt in een fabriek te behandelen’, aldus een verpleegkundige geciteerd in Siné Mensuel (‘Infirmièrers en phase terminale’, nr. 69, 2017). Schandalig!

Thom Holterman

Advertentie