Francis Faes (1956-2021). Herinneringen. ‘Niemand liegt, maar de waarheid is soms tegenstrijdig’.

Met dit lemma, dat hem om het lijf geschreven stond, werd op 19 maart afscheid genomen van Francis Faes die een week eerder op 65-jarige leeftijd was overleden.

Francis Faes mag met recht en reden een van bezielers van de anarchistische beweging in Vlaanderen van de jaren 1980 en 1990 worden genoemd. Zelf schreef hij over de stand van zaken van het hedendaagse anarchisme in België, een stuk in de AS (nummer 104/105). Het anarchisme leefde eind jaren 1970 opnieuw op in België. In de meeste grote steden schoten anarchistische groeperingen uit de grond. Zo ook in Gent, de woonplaats van Francis Faes. Hij stond in 1979 mee aan de wieg van het Revolutionair Anarchisties Kollektief (RAK). Het RAK verenigde vooral studenten. Francis had zelf criminologie gestudeerd aan de Gentse universiteit. Het Kollektief organiseerde onder meer debatten, maar nam ook deel aan bijvoorbeeld de grote vredesmarsen en gaf een eigen tijdschrift uit: Paradoks. Willie Verhoysen laat zijn licht schijnen over de uiteenlopende activiteiten van Francis, die ons hieronder aankijkt met zijn innemende glimlach. [thh]

Het was ook de periode van de zogenaamde ‘Dagen van de Anarchie’. Dit waren jaarlijks terugkerende manifestaties die met een behoorlijk succes in verschillende Vlaamse steden door anarchistische groepen werden georganiseerd. In Gent werd zelfs twee keer een Dag van de Anarchie gehouden: 1981 en 1983.

Inmiddels was in 1982 het RAK opgeheven en zag kortstondig een nieuw blad, De Libertaire Toekomst, het levenslicht, met Francis Faes als officiële uitgever. Het blad wilde vooral de anarchistische theorie verder uitdiepen, maar ging na 11 nummers al ter ziele. Francis bleef echter niet stilzitten en opende in Gent een café dat een toevluchtsoord werd voor anarchisten van allerlei pluimage. Boven zijn café werd een anarchistische bibliotheek gehuisvest. Het café was een broeinest voor de Gentse anarchisten met tal van acties zoals het ludieke Te Gek (Tegendraadse Gentse Kiezers). Te Gek nam deel aan de gemeenteraadsverkiezingen en verwierf daarmee zelfs in de nationale pers de nodige aandacht.

Het was in België de tijd van de aanslagen van de CCC, waarbij de veiligheidsdiensten argwanend naar de anarchisten keken. In 1984 valt de politie in ware razziastijl bij vele anarchisten binnen. De bezoekers van het café van Francis worden daarbij ook geviseerd. De veiligheidsdiensten moesten evenwel zonder resultaat afdruipen omdat ze geen enkel verband konden leggen tussen de anarchisten en de CCC. Ze bereikten wel dat in Gent verschillende anarchisten elkaar weer vonden.

In 1985 gaf Francis mee de aanzet tot de oprichting van de Libertaire Studie Groep (LSG) en werd een nieuw blad Perspectief, boven de doopvont gehouden. Perspectief presenteerde zich als een theoretisch anarchistisch tijdschrift met aanvankelijk een thematische aanpak naar analogie van de AS. Gaandeweg koos de redactie ervoor om actuele gebeurtenissen vanuit een libertaire invalshoek te duiden. De LSG publiceerde niet alleen een tijdschrift, maar organiseerde ook debatten en enkele drukbezochte manifestaties, onder meer rond 1 mei.

Francis Faes schreef meerdere artikelen in Perspectief waarbij enkele thema’s vooral opvallen. Als criminoloog toonde hij veel belangstelling voor het werk dat Thom Holterman verzette om het anarchisme en het recht met elkaar te verbinden. Inmiddels had Francis zijn café opgegeven en was als medewerker van het jongerenopvangcentrum De Wip aan de slag gegaan. Jongeren die in de knel waren gekomen kregen eveneens zijn aandacht in het blad.

In zijn verhalen legde Francis Faes een steeds groter pragmatisme aan de dag. “Wanneer je als anarchist iets wil bereiken in de maatschappij, word je wel gedwongen om een zekere reformistische politiek te voeren”. Maar kritisch, zoals hij altijd is gebleven, vroeg Francis Faes zich wel af hoever je mag gaan in toegevingen aan het systeem. Hij stond voor een pragmatisch anarchisme waarbij je op praktische gronden moet samenwerken met andere groeperingen en bewegingen om bepaalde thema’s voor het voetlicht te brengen. De laatste decennia van de vorige eeuw heeft Francis Faes feitelijk mee vorm gegeven aan het filosofisch en humanistisch karakter van het anarchisme in Vlaanderen.

Op de drempel van de nieuwe eeuw gooide de redactie van Perspectief de handdoek in de ring: de inspiratie bij de redactie was opgedroogd. De anarchistische beweging had onder de jongeren in Gent wel een nieuwe adem gevonden met de oprichting van een anarchistisch centrum, ’t Assez genaamd, als ontmoetingsplaats voor libertairen van allerlei slag. Francis heeft daar meer dan eens gesproken.

De laatste jaren van zijn leven ging hij zwaar gebukt onder de gevolgen van een ernstige vorm van diabetes. Toch vond hij nog de kracht om regelmatig op zondag een boekenstand te organiseren in het kader van een boekenmarkt in Gent. De literatuur die hij te koop stelde bood een breed scala aan onderwerpen, wat hem ten voeten uit tekende. In 2008 gaf hij in eigen beheer nog een boek uit met de beklemmende titel ‘De duisternis tegemoet’.

Willie Verhoysen

Advertentie