Oranje Oetans En Majesteitsschennis

Toen de Rotterdamse dichter Manuel Kneepkens nog op de Erasmus werkte als docent strafrecht & criminologie, lang, lang geleden, had je daar het universiteitsblad Quod Novum. Inmiddels allang om zeep gebracht, zegt hij, want te kritisch volgens het College van Bestuur en vervangen door de ronkende PR-glossy Erasmus Magazine.

Voor Quod Novum verzorgde Arjo Klamer (docent economie van de kunst en cultuur) in de ene week een column en Manuel Kneepkens deed dat in de  andere. Voor het nummer van 13 september1995 schreef hij de column Oranje Oetans. Hij deed dat met de bedoeling om die te gebruiken in zijn strafrechtsonderwijs. Daarover straks meer. Nu eerst zijn column. U begrijpt, hier komt verder Manuel Kneepkens aan het woord. [ThH]

De column

Hartveroverend is de foto van Beatrix, Claus & Willem Alexander in Kalimantan met die Orang-oetans! Deze verre familieleden van de Mens werden aldaar door onze Oranjes geadopteerd  en ook naar hen vernoemd. Prins Kroonkurk grapte bij die gelegenheid: dat aapje van mij dat lijkt niet, maar dat van mijn moeder  en dat van mijn vader… als twee druppels water! Nu weet de Prins uiteraard van de Prins geen kwaad, maar de Koning(in) der Nederlanden met een aap vergelijken… dat is Majesteitsschennis.

Domela Nieuwenhuis, de godfather van het Nederlandse socialisme, is althans ooit voor een dergelijke vergelijking veroordeeld. In zijn blad Recht voor Allen had een anonieme schrijver (Sicco Roorda van Eysinga, zo is later gebleken) Koning Willem III  Koning Gorilla genoemd. Wegens diens onbehouwen (parings)gedrag. Want in die tijd was de liefde van een Oranjevorst tot zijn volk – vooral tot het vrouwelijk deel daarvan – nog hèèl direct… Omdat Domela Nieuwenhuis de naam van de schrijver niet wilde onthullen, werd hij in diens plaats veroordeeld tot gevangenisstraf. Onder zijn celraampje zongen plagerig christenkindjes “Domela moet zakjes plakken! Hi! Ha ! Ho!”. [In 1887 verscheen als brochure Uit het leven van Koning Gorilla; vele malen herdrukt; op internet te downloaden, Online; thh.]

Maar de mensaap zit in de lift! Want Gorilla, Chimpansee, Orang-oetan… zij blijken nog veel koninklijker familie van ons dan Darwin ooit heeft durven vermoeden. Neem de vrouwtjeschimpansee Washoe, die men een menselijke doventaal aanleerde,  ASL (America Sign Language). Men kan apen namelijk niet een menselijke spreektaal leren. Hun strottenhoofd is er niet op gebouwd. Alle experimenten op dat gebied zijn op niets uitgelopen, maar… gebaren maken, dat kunnen apen als de beste. Zodoende ASL.

Net als kleine kinderen¹ blijken apen in staat spontane woordcombinaties te creëren voor zaken waarvoor hen, zogezegd, het ‘grote mensenwoord’ onbekend is. Zo noemde Wahoe paranoten (hard van buiten, zacht van binnen): ‘rotsbessen’. Vrouwtjesgorilla Koko vond voor een oud stuk cake het woord ‘koekrots’ uit. De eerste prijs gaat naar de ASL-chimpansee Lucy ( “Lucy  in the sky with diamonds”) die een radijs tot ‘huilpijnvrucht’ wist te benoemen. Huilpijnvrucht dat is toch pure poëzie! Zelfs bleken ASL-mensapen gevoel voor woordvolgorde te bezitten.

De onderzoeker Roger Fouts beweert dat Lucy hem eens verzocht haar te kietelen. Zij gebaarde  : “Roger kietel Lucy” waarop Roger gebaarde: “ Lucy kietel Roger!”.  Na een moment van stilte begonnen Lucy’s ogen te glimmen en kietelde zij inderdaad Roger.

Laten we in het licht van het bovenstaande nogmaals de strafrechtelijke hamvraag stellen. Vrijwel geen mens zal het beledigend vinden voor een Orang-oetan als die Beatrix wordt genoemd, maar hoe zit dat andersom? Is Beatrix  een Orang-oetan noemen beledigend? Had  zich daar in Kalimantan iets heel sensationeels voorgedaan: een Kroonprins der Nederlanden… die Majesteitsschennis pleegde?  Dat niemand van het aldaar aanwezige journaille dat heeft opgemerkt…! 

En had het OM (Openbaar Ministerie) niet tot vervolging moeten overgaan? Nu Willem Alexander met zijn Koningin Orang-oetan zo duidelijk in het voetspoor getreden was van Domela Nieuwenhuis met z’n Koning Gorilla? Gelijke monniken gelijke kappen! Zo hoort het immers in een rechtsstaat. Domela vervolgd, dan Willem Alexander ook!

Nu heeft onderzoek uitgewezen dat Orang-oetans een bij uitstek vreedzaam, sociaalvoelend en intelligent volkje vormen. Helaas is deze mensaapsoort  door jacht en illegale dierenhandel en door onverantwoorde boomkap van hun biotoop, uiterst zeldzaam geworden. En is Koningin Beatrix niet… een sociaal voelend, intelligent iemand… en een zeldzaam exemplaar? Beatrix een Orang-oetan noemen, daar is eigenlijk niets mis mee…!

Strafrechtonderwijs

De column eenmaal afgedrukt in Quod Novum, gebruikte ik in mijn onderwijs als volgt. Ik verzocht de studenten zich in te leven in een integere Officier van Justitie. Eentje dus, die vindt dat het recht zijn loop moet hebben ‘zonder aanziens des persoons’. Iemand, die vindt dat hij de Kroonprins dient te vervolgen wegens majesteitschennis. En mijn opdracht aan mijn studenten luidde: stel voor die vervolging een geldige dagvaarding op, waarin de Kroonprins op de juiste wijze het misdrijf majesteitsschennis ten laste wordt gelegd.

Nu zijn juridische studenten overwegend rechts georiënteerd. En mijn studenten studeerden bovendien ook nog eens aan de meest rechtse universiteit van Nederland, de Erasmusuniversiteit. En de universiteiten van Nederland zijn sowieso al geen toonbeelden van progressie… Dus ik verwachtte een hoop verontwaardigd gemor over de opdracht. Niets van dit alles! De studenten gingen braaf aan het werk. Sterker nog! Een student deed aangifte! Hij stuurde namelijk de door hem in elkaar geknutselde dagvaarding… naar het OM!

Hij kreeg een vriendelijke brief terug. Ze konden een goede studentengrap wel waarderen… De dagvaarding zat goed in elkaar, dat moest gezegd! De student moest maar eens bij het OM solliciteren als hij afgestudeerd was! En dat heeft die student gedaan. Hij werd subiet aangenomen en is inmiddels binnen het OM zelfs hoog gestegen! Nee, namen noemen we niet, maar het is Taco… Nee, namen noemen we niet! Dat maakt de persoon in kwestie op de social media maar langdurig onderwerp van hoon over zijn ‘jeugdzonde’… en zoiets wens je niemand toe. 

Manuel Kneepkens

Noot:

 ¹ Mijn kleinkind Marit, vier jaar, noemde recent de bh van haar moeder 

“het kleine hemdje voor mamma’s bulten”

Advertentie