Democratie En De Commune van Parijs 1871

Zo nu en dan wijst iemand erop dat de democratie moet worden heruitgevonden. Dat is natuurlijk onzin. Je moet gewoon lezen wat al in de praktijk gebracht is en dit dan (her)invoeren. Deze optiek spreekt uit het driemaandelijkse Franse tijdschrift La Commune  (nr. 93/2023) van de ‘Vrienden van de Commune van Parijs’. Op de voorkant van het nummer komt men de uitroep tegen: ‘Mei 68, wat kan ons dat schelen, wij willen 1871’. [ThH]

In het redactioneel bij dit nummer leest men dat democratie een (politiek-sociaal) verschijnsel is van het volk voor het volk. Het kan zich manifesteren, zo voeg ik toe, zonder tussenkomst van druiloren (koning, president, enz.) en betweters (vertegenwoordigers met een blank mandaat). De vraag is of je het werkelijk kan stellen zonder mediërende institutionele voorzieningen, zodra de mensenverzameling wat groter wordt. Dat wordt als probleem onderkend. Het redactioneel wijst er dan ook op, ‘dat de [gekozen] leden van de gemeentelijke algemene vergadering zonder ophouden worden gecontroleerd en wat zij deden wordt bediscussieerd, omdat ze afzetbaar waren en verantwoordelijk werden gehouden’. Hier hebben we een manier van omschrijven van het imperatief mandaat van de leden.

Is het bovenstaande in het hedendaagse bestuursstelsel (van Nederland) terug te vinden? Neen. Dan kunnen we niet spreken over ‘democratie’. Kort door de bocht? Ja. Maar ik word dan ook giftig als ik lees over ‘heruitvinden’ van de democratie. Nergens nodig voor, eindelijk eens toepassen!

Dit betekent niet dat er op allerlei plekken, ook in de samenleving van die van 1871 en binnen de Commune, aan verbeteringen te werken zou zijn. Wat dat aangaat leveren enkele korte artikelen in het genoemde nummer van La Commune (nr. 93) een voorbeeld: de strijd om de gelijkheid tussen mannen en vrouwen – waarmee we heden nog steeds bezig zijn, hè –. Zo is er de korte biografie over Jules Allix (1818-1897), een gekozene in de Commune en ‘partisan de l’égalité des sexes’ (p. 4-7). Wie uitgebreid geïnformeerd wil worden over al die mensen in op stand en niet meer naar de tentoonstelling daarover kan (zie de affiche), er is wel een fantastische catalogus over uitgegeven (informatie zie p. 20-21).

Thom Holterman

[Voor de ‘Vrienden van de Commune van Parijs’, en het tijdschrift La Commune’, zie Online.]